Η σάτιρα και η ηθογραφία είναι δύο είδη που δεν συναντιούνται συχνά σ’ ένα θεατρικό έργο, ούτε αναμιγνύονται εύκολα. Η σάτιρα στοχεύει σχεδόν πάντα στην επικαιρότητα ή στα επίκαιρα ήθη, ενώ η ηθογραφία νοσταλγεί το παρελθόν, εποχές που πέρασαν για πάντα. Τι συμβαίνει λοιπόν και στην Κοζάνη αυτό το παράξενο θεατρικό είδος ανθεί; Οι Κοζανίτες – για λόγους που μόνο η κοινωνιολογία μπορεί να διατυπώσει – συνδυάζουν ένα καταλυτικό χιούμορ με μια φυσική προσήλωση στην παράδοση τους. Η σχέση με την παράδοση είναι φυσική, αυθόρμητη, χωρίς σχέδιο και «πρέπει». Για τους Κοζανίτες η παράδοση δεν είναι «ιερή» κι ανέγγιχτη. Είναι μέρος της ζωής τους. Και γι’ αυτό η σάτιρα του παρελθόντος είναι όχι μόνο εφικτή, όχι μόνο άνετη και χωρίς προκαταλήψεις, αλλά και αυτονόητη. Από το 2007 το ΔΗΠΕΘΕ καλλιέργησε συστηματικά αυτή την σκηνική ενότητα, παρουσιάζοντας 9 παραγωγές.

Αχ μάνα μ’ κάηκα

Μπάκα, μάκα πάκα-πάκα

Νιάνια

Όπου νεκρός και να κρυφτεί ο Καλλικράτης θα τον βρει

Και οι θεοί… σιούρτσαν

Λεφτά υπάρχουν

Η θ’ κια τ’

Του νου – πού πάει ο καιρός πού φεύγει

Αναστάσεως ημέρα

Η Στυργιανή κι ο Στύλον